Het onderzoeken van de relatie tussen sanctie en werkhervatting is geen eenvoudige zaak vanwege de mogelijke selectiviteit in de toekenning van sancties. Indien een sanctie wordt toegekend op grond van factoren die voor de onderzoeker niet waargenomen worden en wel samenhangen met het werkhervattingsproces dan kan een eenvoudige vergelijking tussen gesanctioneerden en niet-gesanctioneerden geen uitsluitsel geven over de effectiviteit van sancties. Een eenvoudig voorbeeld kan dit verduidelijken. Stel dat er in een ogenschijnlijk homogene groep werklozen sprake is van gemotiveerde en niet-gemotiveerde werklozen. De eerste groep werklozen heeft een grotere snelheid van werkhervatting dan de tweede groep. Stel vervolgens dat alleen de tweede groep een sanctie krijgt en dat deze sanctie effectief is, dat wil zeggen de betreffende werklozen stimuleert tot grotere zoekinspanningen. De onderzoeker die de werkloosheidsduur van werklozen met een sanctie vergelijkt met de werkloosheidsduur van werklozen zonder sanctie kan dan ten onrechte de conclusie trekken dat een sanctie geen effect heeft. Immers, in feite worden ongemotiveerde werklozen met een sanctie vergeleken met gemotiveerde werklozen zonder sanctie. In dit rapport is het selectiviteitsprobleem opgelost door zowel het proces van werkhervatting als het proces van sanctie-toekenning en de samenhang hiertussen te modelleren. In de analyse zijn gegevens gebruikt over personen die in de loop van 1994 in de gemeente Rotterdam zijn geadministreerd als RWW-gerechtigden. Van ieder individu is informatie gebruikt over de duur en de reden van beëindiging van zijn of haar werkloosheidsduur, over het tijdstip waarop een eventuele sanctie is toegepast en over een aantal persoonlijke karakteristieken. Uit de analyses blijkt dat de snelheid van werkhervatting relatief kleiner is voor oudere RWW-gerechtigden, voor vrouwen, personen van buitenlandse herkomst, voor personen met kinderen en voor meerpersoonshuishoudens. De snelheid van werkhervatting is groter voor gehuwden, nieuwe cliënten en schoolverlaters. Ook blijkt de snelheid van werkhervatting af te nemen naarmate de duur van de werkloosheid groter is. Sancties blijken relatief minder snel te worden toegekend aan ouderen, vrouwen, gehuwden, nieuwe cliënten en schoolverlaters. Er blijkt zowel via de waargenomen kenmerken van personen als via niet-waargenomen karakteristieken een positieve samenhang te bestaan tussen de snelheid van werkhervatting en de snelheid van sanctie-toekenning. Blijkbaar worden personen met een moeilijke arbeidsmarktpositie minder snel gesanctioneerd. In het licht van de onderhavige probleemstelling is het belangrijkste onderzoeksresultaat dat sancties een positief effect blijken te hebben op de snelheid van werkhervatting. Personen met een sanctie hebben een uitstroomsnelheid naar een baan die ongeveer 90% groter is dan van vergelijkbare personen zonder een sanctie. Voorts is een belangrijk onderzoeksresultaat dat het percentage werklozen in een buurt een zelfstandig negatief effect heeft op de snelheid van werkhervatting. Het blijkt dat personen met vergelijkbare karakteristieken in een buurt met hoge werkloosheid langzamer een baan vinden dan in een buurt met lage werkloosheid. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen wat de achtergronden zijn van dit verschijnsel. Ten slotte wordt in dit rapport ook het belang benadrukt van onderzoek dat gebruik kan maken van goede data en van correcte analysemethoden. Ter illustratie hiervan wordt een voorbeeld gepresenteerd van een onderzoek waarin de gehanteerde methode aanleiding heeft gegeven tot het trekken van onjuiste conclusies met betrekking tot het effect van sancties in de RWW.

(Click here to download PostScript file)
(Click here to download PDF file)

Last updated: 29 Mei 1998.